Uluslararası ticaretin karmaşık yapısında alıcı ve satıcının görev ve sorumluluklarını netleştiren Incoterms 2020 kuralları, işlemlerin öngörülebilirliğini artırır.
Bu kuralların 11 farklı teslim şeklinden biri olan FAS (Free Alongside Ship), özellikle denizyolu taşımacılığı için tanımlanmıştır.
Türkçe’ye "Gemi Doğrultusunda Masrafsız" olarak çevrilen FAS teslim şekli, kısaltılmış biçimiyle FAS olarak bilinir ve satıcının sorumluluğunu malları geminin hemen yanına kadar getirmekle sınırlayan bir kuraldır.
Bu yazımızda, FAS teslim şeklini Incoterms 2020 perspektifiyle detaylandıracağız.
Free Alongside Ship (FAS) Nedir?
Free Alongside Ship (FAS), Incoterms 2020 kuralları içerisinde tanımlanmış bir teslim şeklidir. Temel anlamıyla, ihracatçının (satıcının), önceden belirlenmiş yükleme limanında, alıcının tespit etmiş olduğu geminin yükleme yapacağı rıhtım veya mavnaya yükleri teslim etmekle sorumluluğunu yerine getirdiği teslim şeklidir.
Türkçe’de "Gemi Doğrultusunda Masrafsız" olarak ifade edilir.
Incoterms 2020'de FAS: Kullanım Alanı ve Önemli Bir Uyarı
FAS teslim şekli, Incoterms 2020 kurallarına göre yalnızca denizyolu taşımalarında kullanılabilmektedir.
Bu, kara veya hava taşımacılığı gibi diğer modlar için uygun olmadığı anlamına gelir.
ICC (International Chamber of Commerce), FAS teslim şeklinin kullanımına dair önemli bir uyarıda bulunmaktadır: FAS, yapısı gereği konteyner yüklemeleri için uygun değildir ve bunun yerine özellikle dökme yüklemeler için kullanılmasını tavsiye etmektedir.
Konteyner taşımacılığı için genellikle FCA teslim şekli daha işlevseldir.
FAS Teslim Şeklinin Temel Özellikleri
FAS teslim şeklinin temel özellikleri, sorumlulukların nerede ve ne zaman aktarıldığını netleştirerek, işlemin kapsamını belirler:
- Satıcı, malları alıcı ile anlaşılan limanda ve alıcının belirleyeceği gemiye yüklenmek üzere söz konusu geminin yükleme yapacağı rıhtıma veya mavnaya kadar getirmekle sorumludur.
- Malların geminin doğrultusuna teslim edilmesiyle beraber malların kaybolma
ve/veya hasar görmesine dair tüm riskler satıcıdan alıcıya geçer. - Malların geminin doğrultusuna teslim edilmesinden sonra oluşabilecek bütün masraflar alıcı tarafından karşılanır.
- Ana taşıma (navlun) alıcı tarafından ödenir ve organize edilir.
- FAS teslim şeklinde, ihracat ile ilgili ticari ve resmi belgeler satıcı tarafından düzenlenir, ihracat gümrük işlemleri de satıcı tarafından yapılır.
FAS Teslim
FAS Teslim Şeklinde Satıcının Sorumlulukları genellikle şunları içerir:
- Satıcı, alıcı ile imzalamış olduğu uluslararası satış sözleşmesine uygun olarak malları yüklemeye hazırlar.
- Satıcı, malların ihracat işlemlerini gerçekle
ştirir, gerekli belgeleri alır ve ihracat ile ilgili oluşan giderleri karşılar. - Satıcı, malları önceden tespit edilen limanda, yine önceden tespit edilen tarihte alıcının belirleyip satıcıya bilgisini vermiş olduğu geminin doğrultusuna getirmekle teslim sorumluluğunu ifa etmiş olur. Bu aşamadan sonra ürünlerle ilgili tüm masraf ve riskler alıcıya geçer.
- Satıcı,
ürünlerin belirlenen noktada teslim edildiğine dair olağan teslim kanıtını alıcıya sağlamalıdır.
FAS Teslim Şeklinde Alıcının (İthalatçı) Sorumlulukları
FAS Teslim Şeklinde Alıcının Sorumlulukları ise FAS teslim noktasından itibaren başlar ve taşıma ile ilgili ana süreçleri ve masrafları üstlenir:
- Alıcının ilk sorumluluğu uluslararası satış sözleşmesinde belirlenen koşullara uygun olarak mal bedelini ödemektir.
- FAS teslim şeklinde ihracat işlemleri satıcının sorumluluğunda iken, ithalat işlemlerine ait sorumluluk alıcının üzerindedir; alıcı, ithalat ile ilgili gerekli belgeleri hazırlar
ve gümrük masraflarının tümünü öder. - Alıcı, taşıyıcı ile taşıma anlaşması imzalar, ana taşıma (navlun) bedelini öder ve geminin yükleme limanına ne zaman varacağını satıcıya makul bir süre öncesinden bildirir.
- Alıcı, gemi doğrultusunda emrine hazır tutulan malları teslim alır. Bu andan itibaren bütün masraflar ve risk alıcıya aittir.
- Nakliye sigortası ile satıcıya karşı bir yükümlülüğü bulunmamasına rağmen, gerekli görmesi halinde masraflar kendisine ait olmak üzere nakliye sigortası tanzim edebilir.
FAS Teslim Şeklinde Risk ve Masrafların Transfer Noktası
Incoterms 2020 kurallarına göre FAS Teslim Şeklinde Risk ve Masrafların Transfer Noktası, malların belirlenen yükleme limanında, alıcının tayin ettiği geminin yükleme yapacağı rıhtım veya mavnaya, gemi doğrultusunda fiilen teslim edildiği andır.
Bu andan itibaren malla ilgili tüm riskler (kaybolma, hasar) ve sonraki tüm masraflar (yükleme, ana taşıma, sigorta, varış limanı masrafları, ithalat gümrükleme vb.) satıcıdan alıcıya geçer ve alıcının sorumluluğuna girer.
Doğru FAS teslim uygulaması, bu transfer noktasının net anlaşılmasına dayanır.
FAS Teslim Şekli Örneği
FAS teslim şeklinin uluslararası sözleşmelerde nasıl belirtildiğine dair güncel bir örnek gösterim şöyledir: FAS Gemlik Port, Borusan Terminal, Incoterms 2020