Uluslararası ticarette alıcı ve satıcının yükümlülüklerini, risklerini ve masraflarını belirleyerek işlemlerin şeffaflığını sağlayan Incoterms 2020 kuralları, ticari sözleşmelerin ayrılmaz bir parçasıdır.
Bu kurallar dizisi içerisinde yer alan FAS (Free Alongside Ship), özellikle ihracat süreçlerinde kullanılan kritik bir teslim şeklidir.
Bu yazımızda, FAS teslim şeklinin ne anlama geldiğini, tarafların sorumluluklarını ve kullanımına dair önemli noktaları ele alacağız.
FAS Teslim Şekli Nedir?
FAS (Free Alongside Ship), Incoterms 2020 kuralları kapsamında tanımlanan ve satıcının sorumluluğunun belirlenen bir limanda sona erdiği bir teslim şeklidir.
Bu terim, ihracatçının (satıcının) ürünleri, sözleşmede belirtilen yükleme limanında, alıcı tarafından belirlenen geminin hemen yanına, yani gemi doğrultusuna (rıhtım veya mavna üzerine) kadar getirmekle yükümlü olduğunu ifade eder.
FAS teslim şeklinde, mallar geminin yanına bırakıldıktan sonraki yükleme maliyetleri ve riskleri alıcıya (ithalatçıya) aittir. Deniz yolu taşımacılığında kullanılan FAS, uluslararası ticarette tarafların sorumluluklarını belirginleştirmek için tercih edilir.
FAS Teslim Şeklinin Temel Sorumlulukları Nelerdir?
FAS teslim şeklinin belirlediği temel sorumluluklar, satıcı ve alıcı arasında aşağıdaki gibi dağılır:
- Satıcının Yükümlülükleri: Malları belirtilen limanda, gemiye yüklenmeye hazır şekilde hazırlamak, ihracat gümrük işlemlerini tamamlamak ve nakliye için uygun belgeleri (örneğin, gemi yanına teslim edildiğine dair makbuz) sağlamak satıcının sorumluluğundadır.
- Alıcının Yükümlülükleri: Malların gemiye yüklenmesini organize etmek, taşıma ücretlerini (navlun) karşılamak, ithalat gümrükleme ve vergi işlemlerini yürütmek alıcının sorumluluğundadır.
FAS Teslim Şeklinin Avantajları ve Dezavantajları
Her teslim şekli gibi, FAS'ın da avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır:
- Avantajları: Satıcı için risklerin mallar limanda gemi yanına bırakıldığında sona ermesi, satıcının yükleme riskini almamış olmasıdır. Alıcı için ise lojistik süreçlerin (özellikle ana taşımanın) kontrolünü elinde tutma imkânı sunar.
- Dezavantajları: Yükleme sürecinde yaşanabilecek aksaklıkların (gemi gecikmesi, rıhtım problemi) doğrudan alıcıyı etkilemesi ve sigorta ile belge koordinasyonunda dikkatli olunması gerekliliğidir.
FAS Teslim Şekli Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
FAS teslim şeklini kullanırken işlemlerin sorunsuz ilerlemesi için bazı noktalara dikkat edilmelidir:
- Liman ve gemi bilgilerinin satış sözleşmesinde açıkça belirtilmesi önemlidir.
- Yükleme tarihinin netleştirilmesi ve olası gecikmelere karşı sigorta teminatı alınması düşünülmelidir.
- Tarafların ilgili ülkenin gümrük mevzuatına hâkim olması veya bu konularda uzman profesyonel lojistik firmalarla çalışması tavsiye edilir.
Sonuç ve FAS Teslim Şeklinin Önemi
Sonuç olarak, FAS teslim şekli, ihracat süreçlerinde maliyet ve risk dağılımını belirli bir noktaya kadar dengeler.
Mallar gemi doğrultusuna bırakılana kadar olan sorumluluk satıcıda, sonrasındaki yükleme ve ana taşıma süreci alıcıdadır.
Ancak, FAS teslim şeklini başarıyla kullanmak için tarafların sorumluluklarını çok iyi analiz etmesi ve uluslararası satış sözleşmelerini detaylı ve açık bir şekilde hazırlaması kritiktir.
FAS'ı uluslararası ticarette etkin kullanmak, özellikle dökme yük taşımacılığında lojistik maliyetlerinizi optimize etmenize ve süreçleri daha öngörülebilir hale getirmenize yardımcı olabilir.