FCA (Free Carrier / Taşıyıcıya Teslim) teslim şekli, uluslararası ticarette sıkça tercih edilen ve Incoterms 2020 kuralları kapsamında yer alan bir teslim yöntemidir. "FCA teslim şekli", satıcının malları, ihracat gümrük işlemleri tamamlanmış şekilde, alıcının belirlediği taşıyıcıya önceden anlaşılan yerde teslim etmesiyle sorumluluğunun sona erdiği bir düzenlemeyi ifade eder.
Bu yazımızda FCA Incoterms 2020'ye göre satıcı ve alıcının sorumluluklarını, riskin devrini, navlun ödeme yükümlülüğünü ve teslim yeri ayrımının hukuki önemini inceliyoruz.
FCA Incoterms 2020 Teslim Şekli – Genel Tanım
FCA (Free Carrier), Incoterms 2020’ye göre, satıcının malları ihracat için gerekli gümrük işlemlerini tamamlayarak, alıcının belirlediği taşıyıcıya veya taşıyıcının temsilcisine belirlenmiş yer veya noktada teslim ettiği anda yükümlülüğünü yerine getirdiği teslim şeklidir.
FCA teslim şekli hem kara taşımacılığı, hem de çok modlu taşımacılık için uygundur. Teslim yeri, FCA’nın yorumlanmasında büyük önem taşır ve satıcının yükleme sorumluluğunu etkiler.
FCA Teslim Yerine Göre Yükleme Sorumluluğu
Incoterms 2020’ye göre FCA teslim şeklinde teslim yeri, satıcının yükleme sorumluluğunun sınırlarını belirler:
-
Eğer teslimat satıcının tesisinde gerçekleşiyorsa, satıcı malları taşıma aracına yüklemekle yükümlüdür.
-
Eğer teslimat başka bir yerde (örneğin bir liman, terminal ya da lojistik deposunda) yapılacaksa, satıcı malları o yere kadar getirir ancak araca yüklemek zorunda değildir.
Bu ayrım, uluslararası satış sözleşmelerinde teslim yeri net olarak belirtilmediğinde doğabilecek sorumluluk anlaşmazlıklarının önüne geçmek adına kritiktir.
FCA Teslim Şeklinde Satıcının Sorumlulukları
-
Malları sözleşmeye uygun şekilde sevkiyata hazır hale getirir.
-
Gerekli ihracat izinlerini alır ve ihracat gümrük işlemlerini tamamlar.
-
Malları, alıcının belirlediği taşıyıcıya ve önceden kararlaştırılmış noktada teslim eder.
-
Teslim yerine kadar olan tüm masraf ve riskleri üstlenir.
-
Alıcının talebi üzerine, taşıma sözleşmesinin yapılmasına yardımcı olabilir; ancak bu, alıcının hesabına olur.
FCA Teslim Şeklinde Alıcının Sorumlulukları
-
Taşıyıcı ile taşıma sözleşmesini yapar ve navlun bedelini öder.
-
Teslim noktasında malları teslim alır.
-
Teslimden sonra mallara ilişkin tüm risk ve maliyetleri üstlenir.
-
Kendi ülkesinde ithalat işlemlerini yürütür, gerekli izinleri alır ve ithalat vergilerini karşılar.
Riskin Geçişi ve Masraf Paylaşımı – FCA’ya Göre
FCA teslim şeklinde risk, mallar taşıyıcıya teslim edildiği anda alıcıya geçer. Bu teslim şekli, satıcıya daha az risk ve maliyet yüklerken, alıcının taşıma süreci üzerindeki kontrolünü artırır.
FCA Teslim Şeklinde Navlun Ödemesi
FCA’da navlun, yani taşıma ücreti, ithalatçı (alıcı) tarafından ödenir. Bu yönüyle FCA teslim şekli, CFR, CIF gibi navlun dâhil teslim şekillerinden ayrılır.
FCA Incoterms 2020 Teslim Noktası Örnekleri
Aşağıda, Türkiye'den yapılan ihracatlarda örnek FCA teslim noktaları yer almaktadır:
-
FCA İzmir Incoterms 2020: Teslim yeri olarak İzmir Alsancak Limanı veya satıcının İzmir’deki deposu belirlenebilir.
-
FCA İstanbul Incoterms 2020: Ambarlı Limanı veya İstanbul Anadolu Yakası’ndaki bir lojistik merkezi kullanılabilir.
-
FCA Kayseri Incoterms 2020: Kayseri Organize Sanayi Bölgesi teslim noktası olabilir.
-
FCA Antalya Incoterms 2020: Antalya Limanı veya organize sanayi bölgesindeki bir depo tercih edilebilir.
Bu örneklerde teslim yerinin doğru seçimi, satıcının yükleme sorumluluğunu doğrudan etkiler.
Sonuç: FCA Teslim Şekli Neden Tercih Edilir?
FCA (Free Carrier), esneklik, düşük risk ve gümrük kolaylığı sağlaması açısından ihracatçılar için ideal bir teslim şeklidir. Alıcının taşıma süreci üzerindeki kontrolü artarken, satıcı sadece malların ihracat öncesi hazırlığından ve taşıyıcıya teslimine kadar olan süreçten sorumlu olur.
Özellikle çok modlu taşımacılığın yaygınlaştığı günümüzde, FCA Incoterms 2020 dış ticaret işlemlerinde en çok tercih edilen teslim şekillerinden biri olmaya devam etmektedir.
Anahtar Kelimeleri FCA teslim şekli, FCA Incoterms 2020, dış ticaret teslim şekilleri, ihracatta FCA, Free Carrier teslim, FCA yükleme sorumluluğu, Incoterms 2020 güncel